Partijpolitiek vermoordt het politieke systeem

Titelfoto: Premier Rutte tijdens het dividenddebat – Beeld Tweede Kamer

Het Kamerdebat over de memo’s rond de dividendbelasting toonde deze week opnieuw aan dat de politiek mist wat ze het meest nodig heeft: vertrouwen. Dat doet de politiek zichzelf aan. De regeringspartijen met premier Rutte voorop straalden en bloc uit: wij zijn niet te vertrouwen!

Meest genoemde woorden in peiling over vertrouwen in Rutte (Bron: Eén Vandaag)

Maar ook de oppositie was tijdens het debat eigenlijk maar met één ding bezig: aantonen dat de politiek niet te vertrouwen ís! Kortom coalitie en oppositie bevuilen eendrachtig hun eigen politieke nest. En met succes. Het vertrouwen in de politiek en vooral in premier Rutte daalde deze week dramatisch.

Lencioni

Patrick Lencioni geeft er in zijn boek De 5 frustraties van teamwork – dat ik elke politicus aanraad te lezen – deze definitie van vertrouwen: de overtuiging dat niets van wat je zegt in jouw nadeel tégen je gebruikt zal worden. Als je dat vertrouwen hebt kun je, volgens Lencioni, alles, écht álles zeggen wat je over een onderwerp te zeggen hebt. Een mooi pleidooi voor het vrije woord dat OpinieZ.com hoog in het vaandel draagt! Pas als dát vertrouwen er tussen personen en partijen is kunnen zij, nog steeds volgens Lencioni, op een gezonde manier met elkaar conflicteren. Immers, als niets wat je over een onderwerp zegt in jouw nadeel tegen je gebruikt zal worden, kun je het échte debat met elkaar voeren, waarin álle voors en tegens open en transparant aan de orde komen.

Begrip

Als personen en partijen zó met elkaar debatteren ontstaat wederzijdse betrokkenheid bij de uitkomsten ervan. In zo’n debat ontstaat immers, ook als je het niet met elkaar eens bent, begrip over elkaars standpunten. Begrip waarom de één dit en de ander dat vindt. Grote filosofen zoals Spinoza en Nietzsche wijzen ons op het grote belang van wederzijds begrip voor het waarom van elkaars standpunten. “Het is belangrijk elkaars handelen niet te bespotten, niet te betreuren, niet te veroordelen, maar te begrijpen”, schrijft Spinoza. En Nietzsche vult aan: “Hij wiens leven een waarom heeft kan bijna iedere hoe dragen”.

 Verantwoordelijkheid

Nu we toch al drie van de vijf kwaliteiten van goede samenwerking van Lencioni hebben behandeld maak ik de vijf maar even vol. Vertrouwen, gezond conflicteren en wederzijdse betrokkenheid bij de uitkomsten van discussies, debatten en dialogen leggen de basis voor het gezamenlijk nemen van verantwoordelijkheid. Ook als de uitkomst niet helemaal overeenkomt met de eigen standpunten. En dát leidt tenslotte tot het resultaat van deze manier van samenwerken. Een gezamenlijk resultaat dat met anderen gedeeld wordt en niet gebruikt wordt om het eigen ego te strelen. Kom daar eens om in de hedendaagse politiek…., die doet precies het omgekeerde.

Onbegrip

Alles wat je in de politieke arena zegt kan en zal vroeg of laat genadeloos tegen je gebruikt worden met zoveel schade als mogelijk is. Gezond conflicteren is onmogelijk geworden in de politiek. Niémand probeert ook maar enig begrip op te brengen voor standpunten van anderen. In tegendeel, zelfs áls politici elkaar begrijpen, wordt in het belang van de partijpolitieke profilering onbegrip geveinsd. In het debat van de afgelopen week werd dat binnen de oppositie op pijnlijke wijze zichtbaar. De motie van afkeuring of wantrouwen – zelfs dát was onduidelijk – tegen premier Rutte werd door elke oppositiepartij anders uitgelegd!

Utopie

Kan de Driehoek van Lencioni, waarin hij de vijf kenmerken van goede samenwerking samenvat, op de politiek worden toegepast of is dat utopie? Ik heb zelf het gevoel dat het partijpolitieke belang de afgelopen decennia sterk is toegenomen en op de eerste plaats komt, vóór het algemeen belang. Veel meer dan het geval was in de jaren ’60, ’70, ’80 van de vorige eeuw. Dat is gepaard gegaan met veel vanzelfsprekendheid – over het eigen gelijk – en verontwaardiging – over dat van anderen.

Het partijpolitieke belang heeft het politieke debat vermoord. Het gaat daarin niet meer om het algemeen belang, maar om het eigen gelijk en het ongelijk van anderen. Ondertussen brokkelt het vertrouwen van de bevolking in de gehele politiek hand over hand af. Als dat proces – dat al té lang gaande is – niet wordt doorbroken, wordt niet alleen het politieke debat vermoord, maar uiteindelijk het hele politieke systeem. In naam van de partijpolitiek.

Over de auteur

Henk Strating

Henk Strating is oprichter van HS ARBEIDSVOORWAARDEN CAO-advies & onderhandelingen en schreef het boek 10 JAAR PUZZELEN over de Nederlandse arbeidsverhoudingen in de periode 2007-2017.
Te bestellen op https://www.bol.com

Recent gepubliceerd

Archief

• Politiek Nederland14 juli 2023Het cynisme voorbij: hoe verder na Rutte IV?
• Linkse politiek18 januari 2023De samenleving is nog steeds niet maakbaar en dat is maar goed ook
• Filosofie5 juni 2022Weg met het gelijkheidsdenken!
• Filosofie11 januari 2022Pleidooi voor opgewekt nihilisme