Vermoorde Slowaakse journalist Jan Kuciak was maffia op het spoor

Titelfoto: Demonstratie Bratislava vanwege moord op Jan Kuciak. Screenshot door redactie OpinieZ van YouTube-video, kanaal Dennik N

Sinds de moord op onderzoeksjournalist Jan Kuciak en zijn verloofde, is het anders zo kalme Slowakije in rep en roer. Op een grote demonstratie in de hoofdstad Bratislava op vrijdag 9 maart, riepen ruim 40.000 betogers om het aftreden van de sociaaldemocratische premier Robert Fico.

Banden met maffia

Jan Kuciak zou op het spoor zijn geweest van nauwe banden tussen Antonio Vadala, een uit het Italiaanse Calabrië afkomstige zakenman, en mensen uit kringen rond premier Fico. Vadala bouwde in Slowakije een landbouwimperium op en harkte met behulp van de overheid in Bratislava tientallen miljoenen aan EU-subsidies binnen. Dat is geen onbekend verhaal: het met royale hand uitstrooien van EU-gelden in de ‘achtergebleven’ lidstaten leidt vaak – en niet alleen daar – tot discutabele projecten, fraude en corruptie. En niet zelden komt dan ook de Italiaanse maffia in beeld. Zo ook hier.

Volgens Slowaakse bronnen zou in de zaak die Kuciak op het spoor was een deel van het geld doorgesluisd zijn naar de Ndrangheta, een beruchte maffiaorganisatie uit Zuid-Italie met wortels in Reggio Calabria. Tegen Antonio Vadala zou in Italië een politieonderzoek lopen wegens drugshandel, één van de kernactiviteiten van de Ndrangheta. Bovendien wordt hij ook nog verdacht van belastingfraude. Kortom, Kuciak was een brisante en onfrisse zaak op het spoor, met tentakels tot diep in de Slowaakse overheid. Zie zijn laatste, onthullende artikel. Hoe heeft het zover kunnen komen, met dat zo bedaagde Slowakije?

Oude loyaliteiten

De huidige, zich economisch voorspoedig ontwikkelende republiek Slowakije, ontstond 25 jaar geleden na de ‘fluwelen scheiding’ met het huidige Tsjechië, op 1 januari 1993. Beide landen die tot 1918 deel uitmaakten van het Habsburgse Keizerrijk, werden in oktober 1918 samengevoegd tot de republiek Tsjechoslowakije, maar kennen elk een verschillende geschiedenis. En geschiedenis en cultuur zijn nog steeds bepalend voor loyaliteiten, gevoelens en opvattingen, zoals Martin Sommer afgelopen zaterdag beschreef in de Volkskrant: oude maatschappelijke verbanden werken nog steeds door in de politiek.

Dat geldt zeker in Oost-Europa. Weliswaar probeerden de communistische regimes die daar na de Tweede Wereldoorlog de lakens uitdeelden die oude verbanden rigoureus te breken, maar daar slaagden ze maar ten dele in. Oude tradities die door de communistische overheden in de ban waren gedaan en moesten worden weggestopt, kregen na de val van de muur een nieuw leven. Ze bleken vitaal voor het nieuwe zelfbewustzijn in die landen. Na lange tijden van vreemde overheersing en meedogenloze onderdrukking, kleuren die oude tradities en de geschiedenis de herwonnen soevereiniteit.

Frauduleuze praktijken

Maar er gebeurde ook nog iets anders: de Tsjechische socioloog Jan Hartl, gevraagd naar de teloorgang van de idealen van 1989: “Perhaps it was inevitable because it turned out that the legacy of communism was much stronger than expected. A real problem was the impact that the decades of totalitarian regimes had on the minds of people, as far as their personality and attitudes are concerned, they were much more affected by the communist mentality than was expected.” 

Juist die omstandigheden creëerden de voedingsbodem voor frauduleuze praktijken. Daardoor kon de vriendjespolitiek – die in de communistische tijd schering en inslag was – herleven. Daarop kreeg de Italiaanse maffia, begunstigd door de vrije markt en de open grenzen van de EU, vrij spel.

Want laten we niet naïef zijn. Die Italiaanse maffia heeft ondanks de tegen haar gevoerde strijd, enorme imperia opgebouwd. Volgens Giovanni Brauzzi (Trouw, 11 09 2015) directeur-generaal voor veiligheid van het Italiaanse ministerie van buitenlandse zaken, heeft de omzet van de Italiaanse maffia (200 mld. Euro) de EU-begroting (140 mld.) ingehaald. “Slechts 10 procent van hun begroting investeren ze in Italië. De rest steken ze in Europa. Ze hebben overal goede vrienden”, aldus Brauzzi.

Infiltratie financiële sector

Volgens Brauzzi zijn maffiaclans geïnfiltreerd in ‘de meest belangrijke financiële bedrijven’. Ze zijn actief in de internationale handel in verdovende middelen en mensenhandel, ook in Nederland en Duitsland. Volgens recente krantenberichten zijn maffiaorganisaties in Italië nauw betrokken bij migrantentransporten, bij de huisvesting van migranten en vrouwenhandel (prostitutie).

De sterkste van de vier Maffia-organisaties, de uiterst gevaarlijke Ndrangheta, wordt vooral in verband gebracht met Mexicaanse drugskartels, de Colombiaanse maffia, afpersing en met banden met de Islamitische Staat. Maar de laatste tijd zou de ‘Ndrangheta zich volgens Europol richter op het stichten van bedrijven waarmee, via openbare aanbestedingen, op slinkse wijze Europese subsidies worden binnengehaald, bedrijven waarmee vervolgens nauwelijks of geen activiteiten worden ontplooid.

Zo’n onfrisse zaak was dus Jan Kuciak in Slowakije op het spoor.

© OpinieZ.com 2018. U kunt hieronder reageren op dit artikel. Ook kunt u het artikel delen met anderen via de knoppen onder de advertenties.

De OpinieZ-artikelen van Freek van Beetz (volg @fvbeetz) vindt u HIER

Over de auteur

Freek van Beetz

Freek van Beetz, studeerde Planologie en Politicologie, was van 2001-2010 adviseur van de MP van de Ned.Antillen. Auteur van Uitzicht op Zee (roman, 2015) en van Het laatste Kabinet (2010) en Het einde van de Antillen (2013).

Recent gepubliceerd

Archief

• Media9 september 2023Media meer dan ooit doorgeefluik van activisten en belangengroepen
• Politiek Nederland8 augustus 2023Verkiezingen 2023: een haast onvoorspelbare omwenteling
• Migratie9 juli 2023Hoe opgeklopt optimisme veranderde in vruchteloos vooruitschuiven
• Politiek Nederland27 mei 2023Worden we met een republiek pas een echte democratie?