Ons land heeft een regering nodig, geen gesprekstherapie
Drie maanden vicieuze cirkeldansen en post-moderne gesprekstherapie
Soms ligt het heel simpel: een land heeft een regering nodig. Dat geldt ook dus voor ons land. Mijn klomp brak daarom toen ik een paar dagen geleden las dat na bijna drie maanden vicieuze cirkeldansen en post-moderne gesprekstherapie op het Binnenhof nu de fase van een informele pre-verkenning is aangebroken.
Titelfoto: Screenshot door redactie OpinieZ van video YouTube-kanaal NOS
Onvermogen
Hoezo informeel, hoezo pre-verkenning? Wat is er in godesnaam informeel aan een kabinetsformatie? Waarom is überhaupt een verkenning nodig en nu ook nog eens een keer – en wat een vreselijk brevet van onvermogen – een pre-verkenning? De politici kennen elkaar van haver tot gort, kennen elkaars partijprogramma’s van begin tot einde en weer terug, weten precies waar de verschillen en pijnpunten zitten, wat de stokpaardjes zijn en elkaars persoonlijke ijdelheden en onhebbelijkheden. Ze worden daar ook nog eens vorstelijk voor betaald, beloond met een leven in de schijnwerpers van de publieke aandacht en zicht op lucratieve baantjes. Je zou dus een sense of urgence verwachten: geen gemier, maar aan de slag.
May
Kort nadat mijn ene klomp over de lethargische, lege gewichtigdoenerij van de kabinetsformatie was gebroken, brak mijn andere klomp. Theresa May blijkt in het Verenigd Koninkrijk na haar onverwachte verkiezingsnederlaag toch binnen 24 uur in staat te zijn een nieuw meerderheidskabinet te vormen. Ze sloot daartoe een pragmatische deal met de Noord-Ierse Democratic Unionist Party. Geen tijdverspilling, geen geloop op eieren, geen slepende onderhandelingen, geen verkenning, laat staan een pre-verkenning. Zo kan het dus ook, wat je ook verder van de Britten en hun – wellicht eenvoudiger en overzichtelijker – politieke systeem mag denken en de verschillen met het Nederlandse stelsel. De Britse pers was nog het meest verbaasd over het feit dat de kabinetsformatie maar liefst 24 uur had geduurd.
Mentaliteit
Politici doen weliswaar graag alsof, maar het formeren van een kabinet in een westerse democratie heeft weinig te maken met het politieke systeem. Zoveel landen, zoveel stelsels. Het is een mentaliteitskwestie. Het heeft te maken met de motivatie en drijfveren van politici. Nederlandse politici zien zichzelf na de verkiezingen als van rijkswege betaalde beroepspuzzelaars die een complex, meer-dimensionaal probleem moeten oplossen en daar ruim de tijd voor nemen.
Controledwang
Het blijft niet alleen bij inhoudelijk passen en meten van beleid. Er speelt bij onze politici een enorme controledwang op de vierkante millimeter. Alle mogelijke obstakels en bananenschillen die een kabinet op zijn weg kan aantreffen moeten vooraf worden geïnventariseerd en van oplossingen worden voorzien. En de potentiële coalitiepartijen moeten het daar vooraf over eens worden. Dan in de goede, dynamische toonzetting opschrijven, kaftje eromheen, flashy slogan verzinnen en klaar is het regeerakkoord. Dat laatste is nog het minste probleem. Haast pathologisch is de helaas nog steeds bestaande opvatting bij politici dat de maatschappij verregaand maakbaar is, dat de toekomst voorspelbaar is en dat daarvoor een uitgewerkt masterplan nodig is.
Verlamming
Het is deze ver doorgevoerde, tot een obsessie geworden inhoudelijke beheersingsdrang die onlosmakelijk is verbonden aan de psychologie van de politici op het Binnenhof. Combineer dat met de gebruikelijke scoringsdrift en het ten koste van alles willen vermijden van gezichtsverlies en een tot verlamming en procedureel gemillimeter leidende geestesgesteldheid is geboren. Dan krijg je pijnlijke bewijzen van onvermogen als een ‘pre-verkenning’ of zelfs een ‘informele pre-verkenning’. En dan nog durven spreken van een ‘motorblok’ is alleen maar lachwekkend.
Nee, geef mij maar de Britse mentaliteit: Our Commonwealth needs a government without any delay. Niks langdurige onderhandelingen, niks gedetaileerde plannen. Zo simpel zou het moeten zijn. We wisten al dat politici (de @minpres voorop) zich niet aan afspraken houden en dat ze de wet met voeten treden als het zo uitkomt. En dat ze niet van hun land houden, weten we nu ook zeker. Ze houden meer van zichzelf en angsthazerige game-play op de Haagse vierkante kilometer dan van het runnen van de BV Nederland.
Over de auteur
