Het is hoog tijd om de democratie te hervormen

Op 6 april is het referendum over het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne. Ik zal u eerlijk zeggen dat de uitkomst me bijzonder weinig interesseert. En wel om de simpele reden dat ik geen flauw idee heb wat op lange termijn de beste keuze is.

Hervorming
En niemand heeft dat idee volgens mij en dat maakt het wat lastig kiezen. Het gekke bij dit soort verdragen is dat het ook direct iets definitiefs heeft: waarom proberen we het niet gewoon drie jaar en gaan we dan evalueren? Hoe dan ook: de uitkomst vind ik niet zo boeiend. De opkomst daarentegen des te meer, want volgens mij zou dit referendum de opmaat kunnen zijn naar een veel bredere hervorming van het democratische stelsel. Het huidige stelsel lijkt kapot, dat zie je bijvoorbeeld aan de cijfers over hoeveel – of liever: hoe weinig – vertrouwen “we” nog hebben in onze democratie en in de mensen die daar professioneel invulling aan geven.

Good practices
Als de opkomst (veel) meer dan 30% is, laat dat zien dat Nederlanders de politiek best interessant vinden. En dat er wel degelijk betrokkenheid is, als het onderwerp maar concreet genoeg is. Het zou geweldig zijn als 6 april de start wordt van een veel bredere democratische vernieuwing. Eentje die verschillende “good practices” kan samenbrengen tot een systeem dat in Nederland goed werkt. Ik zou alvast drie punten willen voorstellen, maar er komen er vast meer:

1. We kiezen onze leiders direct. Het presidentiele systeem kan op nationaal en lokaal (de gekozen burgemeester) niveau worden ingevoerd. En als we dan toch bezig zijn: waarom kiezen we ook niet de commissaris van de politie en wellicht de belangrijkste bestuurders bij publieke organisaties als universiteiten? Randvoorwaardelijk is een helder en transparant mandaat en een stevige democratische rem als het nodig is. Inspiratie vinden we al in vele landen waar democratische verkiezing van bestuurders een feit is, maar laten we de VS als voorbeeld nemen.

2. We stemmen direct over belangrijke thema’s. En bepalen collectief wat belangrijk is. In Zwitserland werkt dat best redelijk. Maximaal vier keer per jaar (in de praktijk waarschijnlijk minder) over een aantal belangrijke thema’s die ons allemaal aangaan. Digitaal stemmen lijkt hierbij een logische en noodzakelijke uitwerking om het allemaal laagdrempelig en efficiënt te kunnen houden.

3. We beslissen niet alleen samen, we denken ook samen. Nederland is historisch een polderland. De tendens is dat we “polderen” tegenwoordig als iets ineffectiefs zien. Maar het voordeel van de polder is dat er altijd veel ruimte is om mee te denken over plannen. In een modern jasje: crowdsourcing. Geen bedrijf ter wereld die haar klanten niet meer om input vraagt (of op een slimme manier naar het gebruik van zijn of haar producten kijkt), waarom zou dan ook niet de overheid dat doen?

Voor- en tegenstanders van het associatieverdrag met Oekraïne lijken het over één ding met elkaar eens te zijn: dit referendum geeft de Nederlanders een grotere stem dan we gewoon zijn. En nog voor de uitslag van de stemming bekend is: laten we elkaar in ieder geval vinden om te zorgen voor een nieuwe vorm van democratie, want we lijken het er allemaal over eens dat dat hoognodig is. Op 6 april gaan we daarmee beginnen. Dan moet het startschot klinken voor een democratischer Nederland – een mooi onderwerp om mee voorop te lopen in Europa.

Over de auteur

Ger Baron

Vraagt zich vooral dingen af en verwondert zich over technologie, innovatie en samenleving. Werkt bij een overheid.

Recent gepubliceerd

Archief

• Economie2019.05.18Straks deel je al je bankgegevens voor een Pizza Pepperoni
• Innovatie&Techniek2019.02.20Drie basisregels voor gebruik sociale media
• Economie2019.01.04We moeten weer dijkenbouwers worden met ambitie en visie
• Migratie2018.09.05De Mensenleven Indicator