Big Data en ethische dilemma’s
Het wordt hoog tijd dat er in Nederland wordt nagedacht over het gebruik van Big Data en hoe we de positieve effecten daarvan kunnen versterken, terwijl we de negatieve voorkomen. De komende tijd zullen mijn columns over dit onderwerp gaan.
Big Data is een containerbegrip en staat voor het gebruik maken van grote hoeveelheden data om tot (nieuwe) inzichten te komen. Gegevens die vaak op verschillende manieren en in verschillende formats zijn opgeslagen, worden daarbij verzameld en geanalyseerd.
Momenteel is er vermoedelijk geen enkel bedrijf dat niet van Big Data gebruik maakt. Het is al vaak gezegd: data zijn de brandstof van de digitale economie. Dat klinkt een stuk schoner dan verbrande olie, maar ook deze brandstof gaat vermoedelijk nog voor aardig wat crises zorgen.
Omdat er steeds meer data komen, wordt er steeds meer mogelijk. Op dit moment is er wereldwijd ongeveer 10 ZB aan data beschikbaar: dat is 10 biljoen Gigabyte. En een Gigabyte staat ongeveer gelijk aan een HD film of een 50-delige encyclopedie.
Het gebruik van Big Data is voor bedrijven meer en meer de belangrijkste manier om besluiten nemen (Goldman Sachs baseert besluiten vooral op basis van complexe rekensommetjes, net als Google en Amazon), maar in de samenleving is dat net een tikje anders.
Daar gaat het publieke debat juist gepaard met het selectief gebruik van getallen en worden meningen nog vaak gepresenteerd als feiten. De klimaatdiscussie is daar wellicht het meest duidelijke voorbeeld van, maar ook voor bijvoorbeeld het aantal vluchtelingen dat er wel of niet opgevangen kan worden, baseren we ons niet op facts and figures. We handelen pas als er duizenden mensen (waarvan we eigenlijk niet weten of dat er nu veel of weinig zijn) aan de grens staan.
Zoals het er nu naar uitziet, zal er de komende tijd ook binnen de overheid meer datagestuurd gewerkt gaan worden. Daardoor ontstaan er een hoop ethische dilemma’s die we zullen moeten oplossen. Ik geef u een paar voorbeelden van voorspellingen die nu al gedaan kunnen worden.
* Op basis van haar informatie kan de Belastingdienst met grote waarschijnlijkheid (>95%) voorspellen dat een bedrijf over een half jaar failliet gaat.
* Op basis van resultaten en gedrag weet een universiteit na zes maanden studeren met grote waarschijnlijkheid (>95%) of iemand z’n studie gaat afmaken.
* Op basis van een Facebookprofiel weet een ministerie met grote waarschijnlijkheid of iemand succesvol zal zijn als ambtenaar.
* Op basis van familie en profiel wordt voor veel dure medische behandelingen de slagingskans substantieel verlaagd of verhoogd.
* Op basis van een herkomst, afkomst, familie, DNA en geloof kan er bepaald worden hoe groot de kans is dat iemand integreert in de samenleving.
Allemaal mogelijkheden die door bedrijven met commerciële doeleinden gebruikt zouden worden om een zo succesvol mogelijke onderneming te bouwen. De grote vraag zal dan ook zijn in hoeverre we erin slagen het utilitaristisch denken (in de lijn van Hume en Bentham) in balans te brengen met een meer menselijke werkelijkheid.
De mogelijkheden van Big Data zorgen ervoor dat we de toekomst kunnen gaan voorspellen en de grote vraag is hoe we daarmee omgaan. Het is de allerhoogste tijd om hier goed over na te gaan denken. Er is namelijk weinig Big Data voor nodig om te bedenken, dat we de komende jaren anders voor grote ethische dilemma’s komen te staan.
Over de auteur
- Vraagt zich vooral dingen af en verwondert zich over technologie, innovatie en samenleving. Werkt bij een overheid.
