Het recht om te beledigen is cruciaal

Tijdens het schrijven van een opinieartikel schiet het soms wel eens door je hoofd. “Kan ik het wel maken om dit te schrijven?”, om je vervolgens lachend te realiseren dat je in een land woont waar parodiesketches over ons staatshoofd rustig worden uitgezonden op de publieke omroep.

Alleen een beetje oppassen met uitspraken als “Fuck de koning” en “Minder, minder, minder”, maar je kunt met een relatief gerust hart op publish klikken. Misschien krijg je een paar dreigtweets of boze privéberichten van mensen die het niet met je eens zijn, maar het zal niet zo zijn dat Oom Agent je op komt halen voor een midweek in de nor omdat een dergelijke mening niet gewenst is.

De sociale controle is echter iets waar ik me wel zorgen over maak. Steeds vaker wordt een de facto inperking van het door ons zo gekoesterde recht op vrijheid van meningsuiting verdedigd. En dat met ‘fatsoen’ als argument. “Als je nou weet dat die bevolkingsgroep daar aanstoot aan neemt, dan hoef je dat toch niet te zeggen?”.

In een discussie die hierover ging, zei laatst zelfs iemand tegen me dat de cartoonisten van Charlie Hebdo de aanslagen over zichzelf hadden afgeroepen en beter hadden kunnen weten. Ze wisten toch dat dit kan gebeuren als je dergelijke prenten publiceert? Dit is nou precies de weg die we níét moeten bewandelen.

In het Engels hebben we er een term voor: blaming the victim. Met zo’n redenering geef je doodleuk het slachtoffer de schuld. Het hierboven genoemde argument is een uitstekend voorbeeld. Je geeft gewoon degenen die zijn doorzeefd met Kalasjnikov-kogels de schuld. Niet de mensen die de trekker overhalen, want dat is gewoon iets dat je had kunnen verwachten.

Het is net of je een verkrachte vrouw de schuld geeft van haar eigen verkrachting.  “Ja, jammer dat je verkracht bent, maar dan had je maar niet zo’n uitdagend jurkje aan moeten doen, dan was er niks aan de hand geweest”. Dat is die échte omgekeerde wereld.

Het probleem in een democratie is dat de echte wereld kan veranderen in die omgekeerde wereld, als de daarmee gepaard gaande denkbeelden door de meerderheid worden onderschreven. Daarom is het zaak om te allen tijden in te gaan tegen dit soort hersenspinsels van omgekeerde psychologie. Opdat bloggers, vloggers, cartoonisten en columnisten in Nederland onbevreesd op publish kunnen blijven klikken.

Als we dat niet doen, is er namelijk een angstaanjagend alternatief. Singapore, dat waarschijnlijk nog moderner is dan een hele rits EU-landen, zag deze zomer een 16-jarige blogger 53 dagen in detentie worden gezet, omdat hij werd beschuldigd van “obsceniteit” en “het kwetsen van religieuze gevoelens”.

Zo’n systeem klinkt niet echt aantrekkelijk, als je het mij vraagt. Beter is het om degene die wat controversieels vindt te beschermen tegen mensen die niet met andermans mening om kunnen gaan, dan andersom. Iedereen moet tenslotte het recht hebben om te beledigen en beledigd te worden.