Ruttiaanse dubbelspraak in rede over Europa

Titelfoto: premier Rutte na zijn rede bij de Bertelsmann Stiftung. Screenshot door redactie OpinieZ van YouTube-video, kanaal Bertelsmann Stiftung

Vrijdag hield premier Mark Rutte zijn rede over Europa in Berlijn voor de Bertelsmann Stiftung. Het was de Rutte zoals we hem kennen: liever geen federale vergezichten, landen moeten hun eigen huis op orde brengen en het bestuursmodel van de EU moet intergouvernementeel blijven. Hoe moeten we zijn woorden interpreteren?

Volgens het Duitse liberale blad Die Welt heeft Rutte zich met deze rede opgeworpen als aanvoerder van de kleine landen in de EU. Inderdaad nam Rutte met zijn rede afstand van de EU-integratieplannen van Macron en de Europese Commissie, die welwillend worden bezien door de hernieuwde Duitse CDU-CSU/SPD=coalitie. Een coalitie waarvan we morgen zullen weten of die de goedkeuring krijgt van de SPD-leden.

Sceptisch

Nu zijn wij in Nederland sceptisch geworden over Rutte als het gaat over zijn ferme uitspraken en beloftes waar het de EU betreft. Te vaak een rad voor de ogen gedraaid. Het lijkt er op dat Rutte vrijdag afstand nam van het Frans-Duitse duo of is het weer de schijn die bedriegt? Op een aantal punten ben ik het met Rutte eens, zoals zijn punt dat de ongekozen Europese Commissie zich te veel een politieke rol is gaan toeëigenen. Het politieke primaat hoort te liggen bij de Europese Raad van (gekozen) regeringsleiders.

Solidariteit

Was het dan allemaal positief wat Rutte te berde bracht? Nee, er zitten adders onder het gras. Waar het gaat om het verplicht verdelen van asielmigranten die af zijn gekomen op Merkel’s lokroep in 2015, leek Rutte te kiezen voor gedwongen solidariteit: ”Afspraak is afspraak. De noodzakelijke compromissen gelden voor ons allemaal helemaal, niet alleen de stukjes die thuis het makkelijkst verkopen. Solidariteit vergt verantwoordelijkheid”, zei Rutte. In Midden- en Oost-Europa hebben ze daar toch een ander idee bij en voelen ze niets voor afgedwongen migrantenquota.

Euro-simplisme

Dan de bijdrage van Rutte over de euro. Dit vond ik het zwakste deel van de rede. Alsof Rutte het bierpompliberalisme van de VVD op Europese schaal wil gaan uitdragen. Volgens Rutte moeten we terug naar de basisbelofte van de euro. “Naar de belofte dat een gemeenschappelijke munt ons allemaal meer welvaart moet brengen en niet een herverdeling van de bestaande welvaart. Want dat is wat er per saldo gebeurt als we blijven toestaan dat sommige landen langdurig een hoog tekort hebben, een hoge schuld opbouwen en hun economieën niet moderniseren”, aldus Mark Rutte.

Neoliberaal mantra

Rutte herhaalde simpelweg het mantra dat we al sinds de jaren negentig van de VVD over de euro horen, toen de euro nog op de tekentafel lag: als alle landen zich maar aan de begrotingseisen houden (“a deal is a deal“) en de euro als een sterke, Noord-Europese munt wordt beheerd komt het vanzelf goed in Europa. Landen moeten hun begrotingsdiscipline dan wel koppelen aan het doorvoeren van (neoliberale) hervormingen, aldus Rutte. Al in de vroege jaren negentig toen de euro nog in de ontwerpfase was, wezen gerenommeerde monetaristen zoals de Amerikanen Milton Friedman en Martin Feldstein erop dat die vlieger in Europa niet op zal gaan. De deelnemende landen in de eurozone zijn dusdanig verschillend qua economische structuur en cycli, dat een aantal landen de vernieling in draaien als ze geen kans meer hebben hun wisselkoers of rente aan te passen aan hun eigen omstandigheden.

Stiglitz over de euro

De rauwe werkelijkheid van een decennium eurocrisis heeft dat nog eens duidelijk gemaakt. De Amerikaanse econoom, Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz, schreef recent een boek waarin hij de euro beschouwt als het grote probleem van Europa. Het huidige economisch herstel in de eurozone kan dat hooguit tijdelijk verhullen. Dat herstel is grotendeels te danken aan extreme stappen van de ECB in combinatie met een aantrekkende conjunctuur.

Volgens Stiglitz deugen de euroregels niet: „Het eurosysteem, dat bedoeld is om landen naar elkaar toe te laten groeien, zorgt nu juist voor een grotere kloof. De regels van het spel leiden ertoe dat verschillen groter worden, daarom moeten de spelregels worden veranderd”, aldus Stiglitz. Het is kiezen of kabelen voor de eurozone: óf we moeten vergaand integreren wat inhoudt dat schulden gedeeld worden, óf we willen dat niet. Maar dan moet de euro ontmanteld worden door het oude systeem van nationale munten of door een ander systeem dat in ieder geval monetaire flexibiliteit mogelijk maakt.

Titanic

Mark Rutte gedraagt zich als de kapitein van de Titanic. De ijsschotsen van een hernieuwde eurocrisis ziet hij op schijnbaar veilige afstand drijven, zich kennelijk niet realiserende dat hun omvang onder water groter is dan daarboven. Het scheepsorkest blaast nog eens vrolijk zijn partij. Kapitein Rutte heft het glas met de passagiers, die allemaal wel zullen varen als ze zich maar aan de begrotingsregels houden.

Politiek project

De euro is een politiek project en is dat altijd geweest. Bij het IMF hebben ze er afstand van genomen, want daar weten ze dat landen in crisis zoals Griekenland alleen kunnen herstellen met beproefd IMF-recept: schuld afschrijven, munt devalueren, uithuilen en opnieuw beginnen. In de eurozone is dat niet mogelijk. De rigide structuur van de euro maakt devaluatie onmogelijk en schuldafschrijving wordt niet gepikt door de noordelijke kiezers. Zo houden landen in de eurozone elkaar omklemd totdat er een keer een kikker uit de band springt. Mogelijk Italië als eerste en dan zijn de rapen gaar.

Ruttiaanse dubbelspraak

In zijn rede pleitte Rutte voor het omvormen van het Europees Stabiliteitsmechanisme tot een Europees Monetair Fonds (EMF). Daarmee liet hij zich in de kaart kijken, want het EMF is een wens van Frankrijk en Duitsland die de eurozone nóg verder zal politiseren (lees: onder Franse invloed zal brengen) en het immer kritische IMF buiten de deur zal houden. Het lijkt mij een teken van typische Ruttiaanse dubbelspraak.

Rutte doet zich voor als kampioen van de kleine landen, maar speelt intussen Macron en de Europese Commissie in de kaart. Boer, let op uw kippen.

© OpinieZ.com 2018. U kunt hieronder reageren op dit artikel. Ook kunt u het artikel delen met anderen via de knoppen onder de advertenties.

De OpinieZ-artikelen van Jan Gajentaan ( @JanGajentaan) vindt u HIER

Over de auteur

Jan Gajentaan

Amsterdammer in Rotterdam, blogger, schrijver van e-books, voetbalvader, Volvo 940 rijder, in het dagelijks leven Recruitment / Human Resources Consultant.

Recent gepubliceerd

Archief

• EU8 april 2024Het onzinnige open grenzendogma van de EU
• Politiek Nederland1 maart 2024Nederland heeft realistische regering nodig
• Politiek Nederland1 februari 2024Laat Mona Keijzer premier worden van een realorechts kabinet
• Linkse politiek27 januari 2024Rob Jetten, kijk eens in de spiegel!