De mooie kant van egoïsme!
Tijd voor herwaardering gedachtengoed Ayn Rand
Titelfoto: Ayn Rand. : Screenshot door redactie OpinieZ van YouTube-video, kanaal Ayn Rand Institute
Toen ik deze zomer het plan opvatte om de beide grote werken van de Joods-Russisch-Amerikaanse schrijfster en filosofe Ayn Rand te gaan lezen, The Fountainhead (De Eeuwige Bron) en Atlas Shrugged (De Kracht van Atlantis) en dat voornemen kenbaar maakte was hoon mijn deel.
Vergiftigen
De minst onbeschaafde reacties bevatten de welgemeende raad om er subiet mee te stoppen; de inhoud van de boeken zou mijn gedachten ‘vergiftigen’. Ik vatte deze waarschuwingen op als een mentale aanmoediging om de in totaal 2500 bladzijden dan maar tot het al dan niet bittere einde uit te lezen. Het loon daarvoor was de hoon méér dan waard! Rand wijst op de gevaren van de wereld waarin we leven en wijst de weg waarlangs deze gevaren gekeerd kunnen worden. Wie dat loon wil delen zal de boeken van Rand zelf moeten lezen. Misschien geeft dit artikel daartoe de aanzet.
Dikke Ik?
Hét vooroordeel tegen Rand is dat ze egoïsme verheerlijkt en altruïsme verafschuwt. En eerlijk is eerlijk, Rands levensmotto lijkt dat vooroordeel te bevestigen. Het luidt:
I SWEAR BY MY LIFE AND MY LOVE OF IT THAT I WILL NEVER LIVE FOR THE SAKE OF ANOTHER MAN, NOR ASK ANOTHER MAN TO LIVE FOR MINE.
Met hoofdletters, uitgebeiteld in graniet! Ikke, ikke ikke en de rest kan stikken? Verheerlijkt Rand De Dikke Ik, waar premier Rutte, gesteund door Sociaal en Cultureel Planbureaubaas Kim Putters, handig politieke munt uit wist te slaan?
De humanistische filosoof Harry Kunneman beschrijft de kenmerken van De Dikke Ik van Rutte en Putters in zijn boek Voorbij het dikke-ik als volgt: Lomp gedrag, anderen opzij duwen, alleen voor je eigen belangen gaan, minachting voor anders denkenden, onverzadigbaarheid en zelfingenomenheid. Wie de boeken van Rand leest zal één ding zéker beamen: deze kenmerken zijn juist niét van toepassing op de hoofdpersonen, die haar filosofie uitdragen. In tegendeel! Zij lijden onder zulk gedrag van anderen, ze wórden lomp behandeld, ze wórden opzij geduwd en ze wórden geminacht!
Egoïsten
Zijn Rands hoofdpersonen dan géén egoïsten? Jazeker wel! Maar niet in de zin van het Dikke-ik-egoïsme van Rutte c.s. Rands hoofdpersonen, Howard Roark en Dominique Francon in De Eeuwige Bron en John Galt, Dagny Taggart, Francisco d’ Anconia, Henry Rearden en Ragnar Danneskjöld in De Kracht van Atlantis zijn egoïsten in hun uitgesproken visie op het leven in de samenleving. Egoïsten die overtuigd zijn van het eigen gelijk. Egoïsten die daarom niét tot compromissen bereid zijn.
Egoïsten die hun idealen nóóit opgeven. Niet onder druk van de meerderheid, niet onder druk van wet- en regelgeving, zelfs niet onder de druk van het geweld, dat steeds grover wordt naarmate zij vasthoudend blijven. De kern van die visie, van dat ideaal, van die vasthoudendheid is dat de samenleving gebaseerd moet zijn op de unieke talenten en kwaliteiten van individuele mensen en niét op de grauwe middelmaat van het collectief.
Eigen inzichten
Rands hoofdpersonen geloven onvoorwaardelijk in unieke individuele mensen, die zélf nadenken over hun leven, dat naar éigen inzichten inrichten en van dááruit hun bijdrage leveren op álle niveaus van de samenleving (de remmer en de machinist zijn bij Rand even belangrijk als de stationschef en de directeur van het Taggart-spoorwegbedrijf) én daarvoor een passende beloning ontvangen. Rand pleit – zonder dat overigens met zoveel woorden te zeggen – net als Friedrich Nietzsche, voor de Herenmoraal boven de Slavenmoraal. Voor de mens die Heer is over zijn eigen gedachten en geen Slaaf wordt van de gedachten van anderen.
Nietzsche en Rand delen hetzelfde onbegrip dat ook de hoofdpersonen in hun boeken ten deel valt. Onbegrip van de heersers die niet zitten te wachten op burgers die zélf nadenken, maar hen liever als De Dikke Ik afserveren. Maar helaas ook op het onbegrip van hun medemensen die zichzelf niet in staat achten om heer van hun eigen gedachten te worden en daarom maar liever slaaf van de gedachten van anderen blijven.
Henk Strating – Twitter: @HenkStrating
© OpinieZ.com 2017. U kunt dit artikel delen via de knoppen onder de advertenties.
Over de auteur
-
Henk Strating is oprichter van HS ARBEIDSVOORWAARDEN CAO-advies & onderhandelingen en schreef het boek 10 JAAR PUZZELEN over de Nederlandse arbeidsverhoudingen in de periode 2007-2017.
Te bestellen op https://www.bol.com
