Groot corruptieschandaal in de Raad van Europa

Miljoenen aan smeergeld, brievenbusfirma’s en omkoping van politici. Nee, ik heb het niet over een willekeurige bananenrepubliek in Afrika. Dit artikel gaat over een corruptieschandaal in de Raad van Europa (RvE), hoeder van mensenrechten en aanjager van de Europese eenwordingsgedachte.

Verschillende parlementariërs in de RvE, waaronder Pieter Omtzigt, eisen sinds januari een onafhankelijk onderzoek naar verdachte geldstromen tussen Azerbeidzjan en parlementsleden van de RvE, maar het besluit tot concrete actie blijft uit. Wat is hier aan de hand? Waarom is dit groot nieuws in het buitenland en niet in Nederland?

Mensenrechten
De doelstelling van de RvE is het zekerstellen van de democratie, de handhaving van de rechtsstaat en de uitbouw van mensenrechten in Europa en daarbuiten. De RvE is op 5 mei 1949 via het Verdrag van Londen opgericht door 10 stichtende leden (o.m. België en Nederland) en zetelt in het Franse Straatsburg.
👉🏽 Let wel: dit orgaan is géén onderdeel van de Europese Unie.

Op dit moment heeft de Raad 47 leden, waaronder landen aan de rand van ons continent zoals Turkije, Rusland en andere voormalige Oostbloklanden, zoals Armenië en Georgië. Het bestuurscentrum staat in Straatsburg. Eén van de meest bekende wapenfeiten van de RvE is het ontwikkelen en onderhouden van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. De totale begroting bedraagt 400 miljoen euro.

Vergadering
De Parlementaire Vergadering van de RvE bestaat uit 318 vertegenwoordigers en 318 vervangers die aangeduid of verkozen werden door – en uit – de nationale parlementen van de 47 lidstaten. Zowel regerings- als oppositiepartijen moeten vertegenwoordigd zijn. Nederland heeft zeven vertegenwoordigers en zeven plaatsvervangers. Tweeede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) is één van de plaatsvervangers. De Parlementaire Vergadering van de RvE komt vier maal per jaar een week lang bijeen.

Verdachte transacties
Het financiële schandaal heeft te maken met de verkiezingen in Azerbeidzjan. Eind vorig jaar zijn twee verdachte financiële transacties opgemerkt door een bank in Milaan. De beide overboekingen werden gedaan via banken in de Baltische staten. De betalingen kwamen van lege vennootschappen gevestigd in het Verenigd Koninkrijk en de Marshalleilanden. Het Openbaar Ministerie in Milaan startte een onderzoek. Het geld was bedoeld voor een onderneming van de vrouw van een Italiaans lid van het RvE-parlement. Deze politicus, Luca Volonte, ontving tussen eind 2012 en eind 2014 in totaal € 2.390.000-. Het geld kwam volgens de onderzoekers uit Azerbeidzjan.

Topje ijsberg
Verder onderzoek toonde aan dat er signalen zijn dat deze overboekingen geen incidenten zijn, maar het topje van een ijsberg. De persoon die de registratie verzorgde voor het bedrijf – Hilux Services – dat het geld betaalde aan de Italiaan, stond ook aan de wieg van tientallen andere vergelijkbare bedrijven met hetzelfde adres en dezelfde eigenaren. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat er ongeveer een miljard euro is overgemaakt vanuit een bankrekening van Hilux Services aan een Deense bank met een vestiging in Estland. De overboeking was gedaan door het Azerbeidzjaanse Telecombedrijf Baktelecom, dat gedeeltelijk in staatshanden is.

Azerbeidzjan
De combinatie van de breedte van het netwerk (vele ondernemingen) naast de diepte (grote sommen geld), leidt tot het vermoeden dat er veel meer aan de hand is. Er worden door Italiaanse onderzoeksjournalisten zelfs verbanden gelegd met de aanleg van een 45 miljard dollar kostende gasleiding van het Azerbeidzjaanse Baku naar Puglia in Italië en de herverkiezing van president Aliyev. De RvE, die geacht wordt toezicht te houden op het deugdelijke verloop van verkiezingen, had wonderlijk genoeg besloten dat zij geen waarnemers hoefde te sturen naar de “keurige” presidentsverkiezingen in Azerbeidjan. Dat de stembusuitslag één dag voor de verkiezingsdag al uitlekte is evenzeer opmerkelijk.

Onderzoek
Op 23 januari 2017 kwam het parlement van de RvE voor de eerste vergaderweek van het jaar samen. Het corruptienieuws sloeg in als een bom. Op 25 januari mondde dit uit in een verklaring van RVE-parlementariërs Omtzigt en Schwabe. Verzocht werd om een onafhankelijk onderzoek, met speciale aandacht voor het stemgedrag rondom Azerbeidzjan en om aanscherping van de eigen gedragsregels. Op 27 januari, de slotdag van de wintersessie, antwoordde de RvE door middel van een brief van secretaris-generaal Sawicki waarin akkoord werd gegaan met het verzoek van Omtzigt en Schwabe.

Vastgelopen
Maar daarna liep het vast. In de stafvergadering van de RvE in Madrid op 9 en 10 maart dit jaar werd besloten om de leiders van de vijf grote partijen in het parlement samen te roepen om te komen tot een aangepast voorstel. Dit aangepaste advies van Sawicki moet dan worden voorgelegd aan het RvE-parlement, dat opnieuw samenkomt in april. Eergisteren, op 28 maart, kwamen deze zes mensen bij elkaar in Sint Petersburg. Het gaat om parlementsvoorzitter-Agramunt en de parlementsleden Fischer, Xucla, Kox, Nicoletti en Liddell. De Spanjaard Agramunt is een bekende uit de caviar democracy-lobby van Volonte. Deze vergadering eindigde echter zonder vervolgafspraak of besluit. Het lijkt of er nog op de achtergrond gewerkt wordt aan het wegwerken van zaken die niet bekend mogen worden. De hoogste ambtenaar van de RvE Jagland heeft gisteren opnieuw Agramunt opgeroepen om de corruptie zo snel mogelijk te onderzoeken. Voorlopig dus alleen veel geblaf en weinig doorbijten.

Wat nu?
Als je als relatieve buitenstaander dit verhaal leest, is het lastig om vast te stellen waar precies het begin kan liggen van een oplossing. Deze corruptiezaak is namelijk een symptoom van een onderliggend probleem. De RvE lijkt in de afgelopen zestig jaar een instituut geworden net als vele andere internationale politieke organisaties. Het gaat op een gegeven moment meer om de poppetjes dan om de onderliggende zaak. Net als in het oude Rome sluipt er dan corruptie in. En hoewel de doelstellingen van de RvE heel nobel zijn, lijkt de Raad van Europa in de eerste plaats een groot netwerk en lobbycircuit te zijn geworden.

Microniveau
De RvE kent 648 leden en plaatsvervangers. Op 3 maart hadden 88 hiervan de verklaring van Omtzigt getekend. Het is dan ook zorgelijk dat zes weken na de oproep nog maar 14% van het totaal aantal parlementsleden voor een onafhankelijk onderzoek is. Dat roept de vraag op of er niet veel meer leden iets met de corruptiezaak van doen hebben. Wanneer we dan verder inzoomen op Nederland zijn van de 14 mogelijke Nederlandse handtekeningen er slechts 5 gezet. Het gaat naast Omtzigt (CDA) om Kox (SP), Schrijver (PvdA, Overbeek (SP) en Oomen (CDA). De overige 9 leden hebben niet getekend: Faber (PVV), Krikke (VVD), Maij (PvdA), Marcouch (PvdA), Miltenburg (VVD), Mulder, (VVD), Schnabel (D66), Strik (Groenlinks) en Ven (VVD). We kunnen vaststellen dat – met uitzondering van het CDA – de partijen die ons nieuwe kabinet proberen te vormen (VVD, D66, Groenlinks) zich niet echt druk lijken te maken over de corruptie in de Raad van Europa. Het wordt zo steeds moeilijker om het bestaan van een partijkartel – zoals geponeerd door het Forum voor Democratie – te ontkennen.

EPP
Toch gaat ook het CDA niet helemaal vrijuit in deze corruptiezaak. Uiteraard doet Omtzigt wat hij kan door deze corruptiezaak aanhangig te maken. Verschillende van de betrokkenen in dit verhaal komen echter uit zijn eigen Europese christendemocratische familie: de EPP. Volonte en Agramunt zijn ook lid van deze fractie. Het minste dat het CDA kan doen in deze zaak ook binnen de EPP de eis neerleggen dat iedereen die met deze zaak van doen heeft, hangende het onderzoek per direct op non-actief wordt gesteld. Het is onbestaanbaar dat Agramunt nog steeds gewoon doorgaat met zijn werk binnen de RvE. Naast de vergelijking van de VN als failliete organisatie dringt zich ook het beeld op van de corruptiezaak bij de wereldwijde voetbalbond FIFA ten tijde van Blatter.

Ellende
Afgezien een klein stukje in NRC en een artikel in Elsevier heeft dit schandaal vrijwel geen aandacht gekregen in de Nederlandse pers. Desgevraagd verklaarde Pieter Omtzigt aan OpinieZ dat het lijkt of Nederland een blinde vlek voor corruptie heeft. Hij voegt daar aan toe dat door dit gebrek aan aandacht en door onvoldoende transparantie een klimaat wordt geschapen waarin misbruik gemakkelijk wordt. De RvE die zich bekommert om integere verkiezingen en waarborgen van mensenrechten wordt volstrekt ongeloofwaardig als zij niet bereid is onafhankelijk en extern onderzoek te laten doen.

Onkruid
Aangezien Nederland als lidstaat jaarlijks miljoenen euro’s overmaakt aan de Raad van Europa wordt het hoog tijd dat er Kamervragen komen over deze corruptiezaak en dat alle Nederlandse RvE-leden het verzoek om een onderzoek steunen. Het belangrijkste is nog dat er in breder verband wordt gekeken naar nut en noodzaak van de Raad van Europa. De realiteit is dat de RvE is verworden tot een duister lobbynetwerk waar onduidelijke zakelijke en politieke deals worden gesloten. Ook kan je zeer principiële vragen stellen bij de-uitdijend-heelal-gedachte dat er steeds meer landen lid moeten worden van de RvE. Laten we nou ons zelf niet voor de gek houden dat de mensenrechten in Turkije, Rusland, Georgië, Jordanië of Palestina op orde zijn. Hier moet flink onkruid gewied worden.

Als de leiders van de RvE in 2017 niet bereid zijn de grootschalige corruptie in de eigen organisatie aan te pakken, dan kan er maar één conclusie zijn: met de bulldozer over de Raad van Europa.

===============================================================
Titelfoto: Conseil de l’Europe à Strasbourg en décembre by Mathieu Nivelles is licensed under CC BY 2.0
===============================================================

Over de auteur

Rutger van den Noort

Bedrijfskundige, publicist, ondernemer.

Recent gepubliceerd

Archief

• Klimaat en Milieu17 september 2023Hoezo piekbelasters? Harde stikstofmetingen tonen falen overheidsbeleid aan
• Politiek Internationaal21 mei 2023Bilderberg-conferentie symboliseert gestage neergang van het Westen
• Politiek Nederland31 december 2022We hebben een laf kabinet dat geen enkel probleem durft op te lossen
• Economie6 oktober 2022Remkes’ mislukte zoektocht naar de stikstofsleutel