Het recht om gezondheidsrisico’s te nemen in de Grondwet!
Autogordels achterin de auto, voor in de auto, campagnes tegen roken, een helm met skiën, scheenbeschermers met voetbal, een bitje met hockey: er komen steeds meer regels om ons te beschermen tegen ongelukken of ziekte.
Binnenkort zal het afsteken van vuurwerk ook wel verboden worden en daarna verwacht ik de verplichte helm op de fiets, een maximum alcoholinname (vier à vijf glazen) en hoge belastingen en forse campagnes tegen (te) vet eten. Wellicht wordt sporten zelfs verplicht om nog verzekerd te kunnen zijn.
Informatie
Door artsen, belangenverenigingen of individuen wordt er een continue stroom aan (selectieve) informatie gegeven, die “de samenleving” ervan wil overtuigen vooral meer zaken te verbieden. De anti-vuurwerklobby is daar een mooi voorbeeld van. Een aantal artsen is sinds een jaar of tien structureel informatie aan het verspreiden over vuurwerk en de gevaren daarvan. We boffen nog dat we leven als je de cijfers mag geloven.
Het is een kwestie van tijd dat vuurwerk wordt verboden. Andere oplossingen lijken niet te bestaan. Zo is het idee dat niet-liefhebbers van vuurwerk even niet op straat gaan staan tussen twaalf uur en half één blijkbaar ondenkbaar. Een ander voorbeeld is de anti-rook lobby. Inmiddels sterft tweederde van de rokers aantoonbaar aan de gevolgen van roken, een groot deel al voor hun 65ste. Dat klopt vast allemaal, het gros van die mensen leeft in het volledige besef dat ze dit risico liepen.
Risico’s
We nemen (als samenleving) steeds minder risico en de overheid maakt meer en meer regels. Ik begin dat zo langzamerhand wat overdreven te vinden en ik zou daarom graag zien dat we in de Grondwet opnemen dat mensen het recht hebben om risico’s te nemen. Al was het maar om te voorkomen dat we straks een samenleving krijgen waarin we – als we al op straat durven te komen – in een soort Robocop-outfit op pad moeten, omdat er wellicht eventueel een stoeptegel los kan zitten of een dakpan kan vallen.
Natuurlijk kunnen er regels gesteld worden, maar alleen als het gaat om het in gevaar brengen van andere mensen. En natuurlijk moet er gezorgd worden voor goede voorlichting en transparantie over mogelijk gevaar. Ik snap in dat opzicht regels rondom binnen roken of een verbod op het afsteken van vuurwerk op momenten of plaatsen waar het gevaar voor anderen kan opleveren. Bij autogordels, sporten of andere bezigheden waar je alleen jezelf in gevaar brengt, vind ik het eigenlijk raar dat regels worden voorgeschreven. Als mensen dood willen gaan aan roken: laat ze lekker. Als mensen met hun kop door een ruit willen gaan: laat ze lekker.
Vrijheid
Natuurlijk kunnen we er wel voor zorgen dat mensen veilig kunnen handelen, dus laten we er bijvoorbeeld op toezien dat fabrikanten gordels in auto’s aanbrengen. Maar het dom en onveilig kunnen handelen lijkt me een recht, zolang je anderen niet in gevaar brengt.
Als extra kosten het gevolg zijn van het nemen van risico, dan is het niet meer dan logisch dat het concept van “eigen risico” in de zorg ook echt een eigen risico wordt. Maar dan wel fact based. Rokers zijn goedkoper voor de samenleving dan niet-rokers (want twintig jaar eerder dood scheelt nogal wat) en dus zou het raar zijn als je ze extra laat betalen. Aan de andere kant: je moet ook niet mopperen als je ziek wordt, doordat je twee pakjes per dag hebt weggepaft.
De individuele vrijheid van mensen zou niet te veel bepaald moeten worden door de massa. En als mensen een risico van 1 op 100.000 willen nemen door zonder helm te skiën, omdat dat prettiger is: laat ze lekker.
===============================================================
Foto: Smoker by Alex Ulanov is licensed under CC BY 2.0
===============================================================
Over de auteur
- Vraagt zich vooral dingen af en verwondert zich over technologie, innovatie en samenleving. Werkt bij een overheid.
Recent gepubliceerd
Economie18 mei 2019Straks deel je al je bankgegevens voor een Pizza Pepperoni
Innovatie&Techniek20 februari 2019Drie basisregels voor gebruik sociale media
Economie4 januari 2019We moeten weer dijkenbouwers worden met ambitie en visie
Migratie5 september 2018De Mensenleven Indicator