PvdA-plan: Zwanenzang van de partij-elite

Gisteren kwam het concept verkiezingsprogramma van de Partij van de Arbeid uit. Het plan werd gepresenteerd in Rotterdam, in theater Walhalla. Deze veelzeggende locatie is waarschijnlijk door de PvdA-bewindslieden gekozen. Zij bevinden zich immers al jaren in het centrum van de regeringsmacht.

Maar de recente peilingen laten een desastreus beeld zien. Er heeft een ontkoppeling plaatsgevonden tussen de partij-elite en de traditionele PvdA-kiezer. Een pseudo-spannende lijsttrekkersverkiezing en het voorliggende plan moeten daarin verandering brengen. En een gelikt PR-filmpje ⬇.

Opbouw
Het concept verkiezingsprogramma van de PvdA heeft een verwarrende titel meegekregen: Een verbonden samenleving. Verbonden klinkt in het verleden, terwijl het een plan voor de toekomst is. Een verbindende samenleving was veel beter geweest. Daarnaast heeft “verbonden” een negatief connotatie als je het leest in medische zin: we hebben het bloedende been van de patient goed verbonden. De samenleving staat onder druk, dus even was ik in de veronderstelling dat het plan een drukverband was op de maatschappelijke afbraak die de PvdA zelf tijdens deze kabinetsperiode heeft veroorzaakt.

Het plan kent 62 pagina’s en is ingedeeld in 10 hoofdstukken aangevuld met een financieel kader van 10 regels dat eigenlijk een grote leugen is: “De PvdA heeft een traditie van verstandig begrotingsbeleid” (p.62). De afgelopen kabinetsperiode was het tekort op de begroting gemiddeld zo’n 10 a 15 miljard euro per jaar. Gezien alle voorstellen uit het plan zal dit bij uitvoering van het plan alleen maar toenemen. Heel verstandig?

Essay
Voordat het plan de inhoud induikt via de ontelbare standpunten, is er een vijf-pagina lang essay opgenomen waarin de titel van het plan wordt uitgelegd. (p.12-16). In dit essay wordt gereflecteerd op het kabinetsbeleid en wordt de ouderwetse sociaaldemocratische ideologie weer van stal gehaald. Bij het lezen hiervan krijg ik een jaren-’90 gevoel. Ik zal dit toelichten. De uitwerking van het verkiezingsplanthema is geconcentreerd op drie woorden: zekerheid, zeggenschap en vertrouwen.

De PvdA wil de zekerheid van het bestaan weer versterken (p.9), ook moet de nadruk komen te liggen op burgerschap in plaats van de consumentenrol (p.10) en de partij staat voor een veilige en open samenleving waar diversiteit wordt gekoesterd (p.10).

Immigratie
Dit zijn hele mooie woorden, die we kunnen toepassen op het immigratiethema. Door immigranten wordt het bestaan voor arbeiders per definitie onzekerder (veiligheid, banen) en immigranten integreren niet. Daarmee is het burgerschap eenzijdig. Als we diversiteit koesteren, dan moeten we dus ook iedere radicale moslim accepteren in zijn geloof. Het mag duidelijk zijn: we hebben dit de laatste 25 jaar geprobeerd en onder salonsocialisten is dit vast nog onderdeel van de oplossingsrichting. Wat de kiezer al lang weet is dat dit niet werkt en daarmee is het essay redundant.

Het onderwerp islam ontbreekt overigens volledig in het PvdA-plan. Hierover bestaat blijkbaar geen zorg in de partijtop.

Vrouwenquotum
De PvdA wil graag een diverse samenleving waarin het vooral eerlijk moet zijn. Werkelijk waar: voor alles is er wel een regeling bedacht (bijv. inburgering, p.13) die uiteraard door de staat gaat worden betaald. Daarnaast wordt anoniem solliciteren bij de overheid de norm (p.14). Qua gender: er moeten een vrouwenquotum komen voor raden van bestuur (p. 15). All animals are equal bij de PvdA. Deze diversiteit en pluriformiteit van de samenleving zien we ook terug bij de kandidaten voor de functie van lijsttrekker.

Vluchtelingen
Over het algemeen ademt het plan een vorm van kritische trotsheid op het regeringsbeleid. Onder het kopje Vluchtelingen valt daarbij op dat de Merkel-Samsom deal niet wordt genoemd. Ook is het gênant dat er open deuren worden ingetrapt als “we willen dat asielprocedures worden versneld” (p.18) en de “grootte van asielzoekerscentra moet passen bij de dorpsgrootte” (p.17). Dit terwijl de PvdA zelf in het kabinet zit. Hadden ze allang kunnen regelen de afgelopen vier jaar, want deze punten zijn weinig controversieel richting de VVD.

Wijkagent
In het hoofdstuk “veilige samenleving” presenteert de partij vol trots een nieuwe norm. Zo moet er per 5000 inwoners een wijkagent komen. Gerekend met 17 miljoen mensen betekent dit 3400 wijkagenten in totaal (p.21). Eind 2015 was dit aantal al bijna in dienst (96%), waarmee dit voorstel eigenlijk weinig baanbrekend is. Ook moet er meer geld komen voor projecten rondom deradicalisering (p.21). De partij blijft immers er van uitgaan dat de samenleving maakbaar is.

Duurzame economie
De PvdA wil dat de overheid minder subsidiëert en meer investeert. De reflectie of dit wel een rol van de overheid is ontbreekt. Zo wil de partij een investeringsbank oprichten die 10 miljard (p.24) krijgt als eigen vermogen en een veelvoud aan speelgeld. Wat is tenslotte tientallen miljarden op een staatsschuld van 466 miljard? Zou dit de nieuwe baan worden voor Dijsselbloem? Alle andere banken gaan overigens meer belasting betalen (p.25), zodat de concurrentiepositie voor deze nieuwe staatsbank gelijk beter komt te liggen. Ook gaat de PvdA keihard AirBNB aanpakken. Gemeenten mogen van de linkse rakkers “stevige lokale regels stellen aan bedrijven die een buurt ontwrichten” (p.26). Tot slot in dit hoofdstuk over duurzame economie wordt alvast een punt gedeeld uit de PvdA-ambities voor de Europese verkiezingen. Zo wil de partij de “Europese normen voor auto’s verder aanscherpen op het gebied van emissie” (p.27). Ook gaat de PvdA de Belgische autoriteiten op de huid zitten over de kerncentrales Tihange en Doel (p.56).

Banen!
Dan de kern van het verkiezingsplan: banen. De partij wil 100.000 (Melkert-)banen gaan creëeren (p.30). Deze banen zullen als Monasch de lijsttrekker wordt natuurlijk een “Jacques-Job” heten, waarna dit al gauw in de volksmond zal omvormen tot de “zak drop”. Precies de lading dekkend als je de overheid baantjes laat verzinnen voor ouderen. Ook valt op dat dit hoofdstuk heel ambtelijk technisch is geschreven. Zo “vervalt het instrument loondispensatie” (p.31) en wil de PvdA “de onlangs geintroduceeerde lage inkomensvoorziening verhogen en uitbreiden” (p.32). De vierdaagse werkweek wordt wettelijk verankerd (4×9 uur, p. 33) en binnen het huwelijk wordt huwelijkse voorwaarden standaard in plaats van gemeenschap van goederen.(p.34). De hypotheekrenteaftrek blijft bestaan, maar wordt afgetopt op de 500.000 euro (p.35).

Onderwijs, cultuur en zorg
De partij wil fors investeren in onderwijs, oplopend naar 10 miljard extra per jaar over 15 jaar (p.38). Er moet minimaal 16 uur kinderopvang komen per kind, allemaal gefinancieerd door de overheid (p.38). Het cultuurhoofdstuk begint zoals een cultuurhoofdstuk hoort te beginnen: “Cultuur gaat over wie we zijn en wie we kunnen zijn“. Artistiek talent moet meer kansen krijgen (p.42) en de publieke omroep mag weer meer geld uitgeven (100 miljoen extra per jaar, p.43), wel moeten alle publieke culturele instellingen actief de Code Culturele Diversiteit hanteren (p.43). Het eigen risico in de zorg wordt afgeschaft (p.46) en ruim 400.000 kinderen kunnen aanspraak gaan maken op subsidie als de ouders hun sportclub niet kunnen betalen (p.49).

Fondsen
De PvdA houdt van fondsen en bedrijven oprichten. Zo moet er ook een Rijksfonds Voor Het Wonen komen die jaarlijkse honderden miljoenen investeert in wijken en dorpen (p.52). Ook moeten er de komende 13 jaar zo’n 850.000 (Hoppa!) extra woningen worden bijgebouwd (p. 52). Dit betekent 65.000 woningen per jaar, oftewel een investering van 13 miljard euro per jaar. Het grootste deel hiervan moeten betaalbare huurwoningen zijn. (p.53). Qua mobiliteit blijft het plan cryptisch. Het openbaar vervoer van de toekomst gaat niet langer uit van type vervoer, maar van de behoefte van de reizigers (p.54). Dus als een millennial-reiziger graag per luxe stretched limo naar de Randstad wil vanuit Hoogkerk “omdat dit beter voelt”, dan gaat de PvdA dit gewoon regelen!

EU
De PvdA blijft pro-EU (p. 57) en wil de sancties tegen Rusland handhaven (p. 58). Ze staat Europese landen toe om de stabiliteitspact-norm van 3% los te laten als de werkloosheid hoog is (p. 59). Dat dit plan elitair is blijkt heel erg mooi uit een standpunt over Oekraïne, Georgië en Moldavië. De partij staat “pal voor de vrijheid van deze landen om hun eigen toekomst te kunnen bepalen” (p. 60). Gemakshalve wordt in dit rijtje Nederland niet genoemd. Zo krijgt de lezer al snel het gevoel dat voor de PvdA onze eigen vrijheid vanzelfsprekend binnen de EU ligt, iets dat onder werkend Nederland na het op handen zijnde succes van de Brexit geen automatisme meer is.

Verantwoordelijk
Afsluitend is er nog een punt, dat gezegd moet worden. Het is lovenswaardig dat de PvdA regeringsverantwoordelijkheid heeft genomen in dit kabinet om het land bestuurbaar te houden. Gezien de peilingen profiteert de VVD meer van de samenwerking dan de PvdA tot dusver, maar de partij elite heeft het wel gedaan. En wanneer we aan deze elite denken, dan is de allereerste persoon die in mijn hoofd schiet de immer bescheiden Frans Timmermans. Zijn handen bestaan voornamelijk uit eelt van het harde werken. Zijn nederige manier van praten in het Nederlands met een dialect resoneert bij de kiezer. Ook de manier waarop hij de Nederlandse belangen verdedigt in de slangenkuil die Brussel heet kunnen we echt trots op zijn. Een andere partijlid Jeroen Dijsselbloem voldoet tevens aan het juiste arbeidersprofiel. De zuinige houding waarmee hij met Griekenland is omgegaan als schatkistbewaarder ligt volledig in lijn met het dubbeltje dat moeten worden omgedraaid door werkend Nederland. Tot slot is de can-do mentaliteit van Martin van Rijn op het PGB-dossier lovenswaardig. Als het plan tot doel had om de elite binnen de partij te dienen, dan is de PvdA daar perfect in geslaagd.

Maakbaar
Mocht het plan bedoeld zijn om werkend Nederland opnieuw enthousiast te maken, dan faalt het plan volledig. Het sprookje van de nivellering wordt volgehouden tot het laatste hoofdstuk, waarin we het volgende lezen: “belastingen zijn het sterkste wapen tegen ongelijkheid”.

Overheidsgeld wordt als water uitgegeven onder het mom van investering in de nog steeds als “maakbaar” veronderstelde samenleving. Daarnaast is het plan te ambtelijk en technisch geschreven voor de lageropgeleide kiezer. Ook adresseert het de grote problemen van vandaag niet. De (radicale) islam wordt niet genoemd, de toegenomen onzekerheid over koopkracht wordt niet opgelost en een visie op de toekomst van de EU ontbreekt.

Het inhoudelijke lek is daarmee nog niet boven binnen de partij. De Partij van de Arbeid stevent op deze manier af op een megaverlies in de verkiezingen. De democratische straf voor het negeren van de kiezer.

En daarmee kan ik niets anders concluderen dan dat het plan de linkse zwanenzang van de PvdA-elite is.

Mijn analyses van andere verkiezingsplannen kan je hier lezen:
GroenLinks
D66
50Plus
PVV
VVD
CDA
SP

Foto: Nu.nl

Over de auteur

Rutger van den Noort

Bedrijfskundige, publicist, ondernemer.

Recent gepubliceerd

Archief

• Klimaat en Milieu17 september 2023Hoezo piekbelasters? Harde stikstofmetingen tonen falen overheidsbeleid aan
• Politiek Internationaal21 mei 2023Bilderberg-conferentie symboliseert gestage neergang van het Westen
• Politiek Nederland31 december 2022We hebben een laf kabinet dat geen enkel probleem durft op te lossen
• Economie6 oktober 2022Remkes’ mislukte zoektocht naar de stikstofsleutel