Is Nederland klaar voor een coup?

Een klein berichtje in het nieuws gisteren: “De dreiging van terreuraanslagen is in vijf jaren niet zo groot geweest”, aldus Rob Bertholee, baas van de veiligheidsdienst AIVD. Hij vervolgt met het gebruikelijke moslimterrorisme, maar zegt dan iets opvallends: “Ook mensen die zich via sociale media laten inspireren vormen een gevaar.” Er is dus meer aan de hand dan een paar honderd Syriëgangers; het gevaar voor Nederland komt misschien uit een hele andere hoek. Zou Bertholee vermoedens hebben dat er een staatsgreep op komst is?

Revolte
Een staatsgreep in Nederland lijkt een ver-van-mijn-bed-show. Toch zijn er wel degelijk signalen die wijzen op een voortwoekerende veenbrand. Meermalen per week zijn er op de sociale media oproepen te lezen om de Nederlandse regering omver te werpen. Gisteren schreef Joost Niemoller “Dit land is van ons! We moeten het heroveren”. Collega Uri van As schreef deze ochtend dat “bestuurders die hun volk voortdurend bedriegen, negeren en heimelijk verachten, uiteindelijk worden afgezet. Goedschiks of kwaadschiks”.

Deze waarschuwingen zijn ingegeven doordat het Nederlandse kabinet vrolijk doorgaat met het uitverkopen van de Nederlandse waarden en vrijheden. Geert Wilders benoemt dit en spreekt over de revolte die gaat uitbreken als er niet wordt geluisterd. Een interessante vraag is dus: hoe kan een staatsgreep worden georganiseerd in Nederland?

Plegers
Europa kent een lange geschiedenis van putschen. In Nederland probeerde Troelstra het voor de laatste keer in 1918, bijna 100 jaar geleden. Meer recent verijdelden de Belgische autoriteiten een staatsgreep in 2006. De Belgische fractie Bloed, Bodem, Eer en Trouw wilde chaos en terreur veroorzaken om zo een staatsgreep te plegen. Daarnaast zijn we onlangs allemaal getuige geweest van de staatsgreep in Turkije. Om een coup te plegen moet alles kloppen. Er is een kleine, maar significante kritische massa nodig om een succes te genereren. Nederland kenmerkt zich door een gefragmenteerde demografische opbouw en vele politieke partijen. Het gevaar kan dus uit verschillende hoeken komen.

Staatsgreep
Slecht een kritische massa hebben is niet genoeg volgens de Amerikaanse militair en politiek strateeg Edward Luttwak (1979). Hij heeft een analyse gemaakt van het fenomeen staatsgreep. Vaak is de sterke arm betrokken zoals een politiemacht of een leger om zo fysieke druk te zetten. Ook zijn in vele gevallen de media betrokken om duidelijk te maken wat er aan de hand is. Tot slot zien we in veel staatsgrepen dat uiteindelijk de massa een rol speelt door een kant te kiezen. Uiteindelijk is dit laatste de sleutel tot succes. Krijgt de nieuwe leiding het volk – al dan niet met dwang – mee, dan slaagt de coup. Het is dus zaak om deze factoren te organiseren.

Een coup d’état in Nederland zou natuurlijk ongehoord zijn en leiden tot veel verwarring. Slechts met een sublieme organisatie en kristalheldere communicatie kan chaos worden voorkomen. Wat zou het recept van Luttwak voor Nederland betekenen?

Sterke arm
Nederland kent geen serieus leger meer. Dit heeft als voordeel dat bij een staatsgreep kan worden verwacht dat het leger verrast zal zijn en niet voldoende getraind is om de zittende regering te beschermen. Tegelijkertijd is dit ook een nadeel voor de coupplegers, omdat er waarschijnlijk geen gebruik kan worden gemaakt van het leger. Tenzij er actief op aan wordt gestuurd de legerleiding te overtuigen.

Uit recente gesprekken online heb ik begrepen dat er een sterke voorkeur is voor de rechterkant van het politieke spectrum binnen Defensie en dat veel militairen zeer kritisch zijn over “Den Haag”. Het voelt voor hen alsof de macht van het leger bewust om zeep is geholpen door de jarenlange bezuinigingen. De landmacht is de grootste pilaar (in aantallen militairen) binnen Defensie en het meest relevant voor een staatsgreep. De tanks zijn weer terug in Nederland, uitermate geschikt om bepaalde cruciale knooppunten klem te zetten.

Commando’s
De elite-eenheid binnen de landmacht, het Korps Commandotroepen, geniet veel aanzien. Om de krijgsmacht te neutraliseren en zelfs als supporter te krijgen voor de staatsgreep, dient dus eerst te worden geinfiltreerd bij de commando’s. Deze dienst heeft tevens de juiste expertise voor het oppakken van politici. Ook is het cruciaal in verband met grensbewaking en de cruciale hotspot op Schiphol om de marechaussee onder controle te krijgen. Van de politiekorpsen is alleen de mobiele eenheid van belang om onder controle te krijgen, gezien de bezetting van verschillende cruciale gebouwen. Het infiltreren bij de KCT en de ME gaat enige jaren in beslag nemen, het is een kwestie van een lange adem.

Media
Het moment dat er een staatsgreep onderweg is, schiet heel Nederland (en waarschijnlijk de wereld) in een stuip. Het is dan cruciaal om de berichtgeving te sturen. Het stilleggen van internet is onmogelijk, dus het is zaak om een online strategie klaar te hebben liggen met daarin duidelijk het doel van de staatsgreep, de stappen en wat er verwacht wordt van de bevolking. Er moeten filmpjes klaar staan die kunnen worden afgespeeld en journalisten ter plekke moeten het nieuws online brengen zoals dit gewenst is totdat de rust is wedergekeerd.

Daarnaast is het van belang om de televisie en radio over te nemen, door de cruciale zenders te neutraliseren en hier berichtgeving te beginnen. Ook kan het niet onverstandig zijn om Bekende Nederlanders die de staatsgreep een warm hart toe dragen over te halen om een videoboodschap in te spreken. Het doel van de berichtgeving moet zijn om rust uit te stralen, uitleg te geven en te tonen dat de ingreep van belang is.

Kabinet
Uiteindelijk is natuurlijk het doel van een staatsgreep om de regering omver te werpen en een tijdelijke regering te installeren. Dit betekent dat het kabinet-Rutte uit zijn ambt wordt gezet en wordt opgesloten. Concreet onderdeel van de staatsgreep is dus het kennen van de verblijfplaatsen van bewindspersonen om hun arrestatie live uit te zenden. Er moet duidelijk worden aangegeven wat er gaat gebeuren met het kabinet en welke alternatieve regering er aan de macht komt. Daarnaast moet er duidelijk zijn wat er de eerste 100 dagen gaat plaatsvinden.

Financiering
Voor het plegen van een staatsgreep is altijd geld nodig. Deze financiering (en misschien zelfs breder de aansturing van dit plan) is het beste vanuit het buitenland te realiseren. Op deze manier blijft er afstand en anonimiteit van geldstromen. Een basis in Zwitserland zou erg voor de hand liggen. Bijkomend voordeel is de liberale Zwitserse wapenwet, waardoor het eventueel opbouwen van een groep commando’s ongezien kan gebeuren op enkele uren rijden van Nederland.

Klaar voor de start
Als de hele operatie is gepland, is het moment suprême cruciaal. Er zijn twee dingen van belang. Het eerste is dat er nationale attentie is en het tweede is dat het als een verrassing komt. Tot slot kan symboliek ook helpen, bijvoorbeeld een staatsgreep tijdens Prinsjesdag of bij het maken van de nieuwe regeringsfoto op de trappen van Huis ten Bosch. De steun van de Koning verwerven voor de coup d’état zou overigens pluspunten geven.

Realiteitsgehalte
Zoals blijkt uit bovenstaande is een staatsgreep niet onmogelijk in Nederland. Maar hoe reëel is de kans? Volgens een recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft maar 40% van de Nederlanders vertrouwen in de Regering en de Tweede Kamer. De helft van de Nederlanders vindt dat “de overheid onvoldoende doet voor mensen zoals ik”. Daarnaast vindt 31% het een goed idee als “het bestuur van het land werd overgelaten aan enkele krachtige leiders”. We praten hier dus over ruim 5 miljoen Nederlanders die problemen hebben met hoe Nederland bestuurd wordt. Een deel van de Nederlandse bevolking rouwt over de uitverkoop van de westerse waarden. Ook kan de groep die niet gelooft dat democratie de beste staatsvorm is snel toenemen richting de 20%. Uit de handboeken blijkt dat zo’n percentage in combinatie met een lamgeslagen bevolking al de ideale cocktail kan vormen voor een staatsgreep.

Complex
Doordat de organisatie complex is, zal een staatsgreep onmogelijk kunnen plaatsvinden op de korte termijn. Het zal minimaal vier jaar voorbereiding onder grote geheimhouding vergen. Het is natuurlijk onbekend of er al voorbereidingen worden getroffen. Evenmin weten we wie de potentiële coupplegers zijn. Eén ding is wél duidelijk: het naar de toekomst blijven doorrollen van grote maatschappelijke problemen zal objectief gezien de kans op een staatsgreep significant doen toenemen.

Mijn conclusie: laten we er niet te gauw van uitgaan dat een staatsgreep in Nederland onmogelijk is. Want, om met Edward Luttvak te spreken: “Een staatsgreep bestaat uit de infiltratie van een klein, maar kritiek deel van het overheidsapparaat, dat vervolgens wordt gebruikt om de regering de controle te ontnemen over de rest van het apparaat.”

Over de auteur

Rutger van den Noort

Bedrijfskundige, publicist, ondernemer.

Recent gepubliceerd

Archief

• Klimaat en Milieu17 september 2023Hoezo piekbelasters? Harde stikstofmetingen tonen falen overheidsbeleid aan
• Politiek Internationaal21 mei 2023Bilderberg-conferentie symboliseert gestage neergang van het Westen
• Politiek Nederland31 december 2022We hebben een laf kabinet dat geen enkel probleem durft op te lossen
• Economie6 oktober 2022Remkes’ mislukte zoektocht naar de stikstofsleutel