Onderwijs moet kinderen burgerschap leren

Zodra zich een probleem in de samenleving voordoet, wordt er naar het onderwijs gewezen. Of het nu gaat om radicalisering, overgewicht, tienerzwangerschappen, drugs- en internetverslaving of integratie: het onderwijs moet het aanpakken en oplossen.

Er worden subsidiepotten opengetrokken, trainingsbureaus verdringen zich voor de poorten van de school en huppetee, daar is weer een deskundigheidsbevorderende middag of dag voor het personeel, dat daarna geacht wordt te kunnen signaleren èn handelingsbekwaam te zijn.

Segregatie
In het door de journaliste Margalith Kleiwegt verrichte onderzoek “Twee werelden, twee werkelijkheden” komt duidelijk naar voren dat het maatschappelijk probleem van segregatie en polarisatie ook in de klassen van vmbo’s, mbo’s en hbo’s manifest wordt. En nu moeten docenten getraind worden in het tegengaan daarvan. Natuurlijk kunnen pedagogische, deskundige interventies in de klas voor individuele leerlingen een verschil maken. Maar het is een illusie te denken dat daarmee maatschappelijke problemen opgelost worden.

Er is geen mooier werkveld dan het voortgezet onderwijs. Dagelijks verkeren met jonge mensen, volop in ontwikkeling, in een van hun meest turbulente levensfases, mee mogen kijken hoe pubers dealen met hun onzekerheden, relaties en de wereld om hen heen. Het is ontroerend, enerverend en geen moment voorspelbaar.

Flow
Je bent het aan je leerlingen verplicht om het beste uit jezelf te halen, opdat zij hetzelfde kunnen doen op deze, voor hen zo vormende leeftijd. Als je dat voor elkaar krijgt, ontstaan er in de klas momenten die je hoopt nooit te vergeten. Alles valt dan als puzzelstukjes in elkaar. Er wordt gewerkt en geleerd, er is verstilling ook al wordt er gepraat. Er is concentratie en er ontstaat een flow waarin van alles mogelijk lijkt. Totdat de bel gaat en de les voorbij is…

Die momenten kunnen zich ook voordoen in een individueel gesprek als je precies op het juiste moment het juiste gezegd blijkt te hebben. Dan wordt er door zo’n puber gereageerd met een blik, een zucht, een gebaar of een kreet, waardoor alles openbreekt en er waarlijk contact en verbinding ontstaat. En van daaruit weer beweging, terwijl alles zo onwrikbaar vast leek te zitten.

Autonomie
Een leraar moet voeling houden met wat er in de samenleving gaande is, zodat hij zijn leerlingen daarin wegwijs kan maken. Het is van even groot belang om te weten wat er in de wereld van de leerling gebeurt, want alleen dan kan een leraar begrip hebben voor wat een leerling beweegt en kan hij een schakel vormen tussen het schoolleven en het “echte” leven. Autonomie en authenticiteit van een leraar zijn hierin cruciaal.

Overheid
Onderwijs mag daarom slechts in beperkte mate worden bepaald door de overheid. Er zijn vanzelfsprekend kerndoelen vastgesteld en er wordt op toegezien dat scholen aan opgroeiende kinderen een veilig leerklimaat bieden. Maar de inspectie zou slechts in actie moeten komen als er vanuit het maatschappelijk veld (ouders, Jeugdzorg, e.d.) signalen komen dat er iets mis is op een school. Daar hoort ook bij: als leerlingen normen en waarden worden bijgebracht die een volwaardig functioneren in de samenleving in de weg staan. Onderwijs op religieuze grondslag is daarom ongewenst. Godsdienst is iets voor je privéleven of gebedshuis, niet voor op school.

Burgerschap als medicijn
Burgerschap daarentegen moet juist veel meer gewicht krijgen in het curriculum. Het is nog steeds een veel te vrijblijvend vak, waarvoor de algemene eindtermen te los omschreven zijn. Burgerschap moet worden ingezet om de groeiende segregatie en polarisatie in Nederland tegen te gaan.

Een goed ontwikkelde, weldoordachte, doorlopende leerlijn met als doel het aanleren van vaardigheden gericht op participatie in onze vrije samenleving werpt heel wat meer vruchten af dan nog maar weer eens een gesubsidieerde workshop “Radicalisering signaleren: hoe doe je dat?” voor docenten.

Over de auteur

Maja Mischke

3e generatie, 1 paspoort en nog niet geïntegreerd/ slechte huisvrouw, goede moeder/ leraar en coach in het onderwijs, vmbo/ A'dam/ schrijft/ twittert @MajaMischke

Recent gepubliceerd

Archief

• Feminisme9 mei 2017Deugende Fopfeministes bij Buitenhof
• Feminisme26 april 2017Vrouwenrechten verkwanseld voor oliedollars en salafisme
• Feminisme8 april 2017Vrouwen hebben recht op een legale, veilige abortus
• Politiek Nederland14 maart 2017Hey Jesse!