Mag je alle moslims aanspreken op Parijs?
A man holds a placard reading "Terrorist is not Muslim" as people take part in a silent walk to support freedom and peace and against barbarism, and misconceptions in Toulouse on November 21, 2015, following Paris' November 13 terror attacks. More than 10,000 people marched today in the French city of Toulouse for peace and against "barbarity" a week after the devastating attacks in the capital left 130 people dead. The march took place largely in silence. AFP PHOTO / REMY GABALDA / AFP / REMY GABALDAZijn alle moslims medeverantwoordelijk voor de moorden in Parijs? Mag je ze erop aanspreken? De meeste ontkennen dat of ze antwoorden met een jij-bak: alle christenen zijn toch ook niet verantwoordelijk voor Breivik? Laat me de vraag anders stellen: waren de Nederlanders medeverantwoordelijk toen in de Tweede Wereldoorlog joodse medeburgers werden weggevoerd?
Het meest simpele antwoord is ‘nee’. Mensen moet je als individu op hun daden aanspreken en niet als lid van een groep. Dus de brave, vrome moslim is niet medeverantwoordelijk voor Parijs net zo min als de nette Nederlander dat in de Tweede Wereldoorlog was.
Toch wringt er iets. Stel, ik ben lid van een supportersvereniging en leden van mijn vereniging halen de ergste dingen uit. Vervolgens verdedigen de hooligans zich met dat geweld van oudsher bij onze club past. Mensen die weten dat ik van deze club lid ben, spreken mij daar vervolgens op aan. Ik verdedig mij dan door te stellen dat ik als individu wil worden aangesproken, dat ze dat niet uit mijn naam deden, of dat ze de club gekaapt hebben, of dat ze zich op het hockeyveld ook misdragen.
In een gemeenschap of organisatie is niet iedereen altijd even schuldig
Mijn omgeving zal dat niet erg sterk vinden en terecht: ik bén immers lid van die club. Misprijzen zal ons ten deel vallen als we als club geen maatregelen treffen en tot een pijnlijk zelfonderzoek overgaan. Men zal mij bovendien vragen waarom ik mijn lidmaatschap niet heb opgezegd. Iets waar in de islam de doodstraf op staat…
Maar toch, ben ik net zo schuldig als degene die met een stukgeslagen bierpul het gezicht van een andere supporter heeft bewerkt? Nee, dat ook niet. In een gemeenschap of organisatie is niet iedereen altijd even schuldig. Na de Tweede Wereldoorlog werd over de Duitsers de vraag gesteld hoe schuldig die waren. Dat heeft geleid tot allerlei classificaties van volgers op een schaal van niet-erg tot heel-erg. In haar boek The End of Leadership onderscheidde Harvard hoogleraar Barbara Kellerman bijvoorbeeld vijf categorieën volgelingen. Kijk ook op 4:40 in onderstaande video.
Barbara Kellerman over de verschillende soorten volgers
Niet medeverantwoordelijk zijn de geïsoleerde mensen in een gemeenschap die niet of nauwelijks weten wat er gebeurd is. Iets schuldiger zijn de voorbijgangers, die wegkijken en snel doorlopen. Nog een graadje erger zijn de meelopers, die emotioneel betrokken zijn bij de gang van zaken en een sterke affiniteit met hun leider hebben. De een na laatste categorie zijn de activisten, die zich met hart en ziel verbonden hebben aan de beweging en er ook van alles voor willen doen. De laatste groep omvat de diehards, die actief meedoen, desnoods moorden plegen en er ook voor willen sterven.
In Kellermans wereldbeeld komen niet veel onschuldige volgelingen voor
Kellermans opdeling van volgers biedt handvatten om de broodnodige nuancering en subtiliteit aan te brengen in het geval we anderen maar ook onszelf de maat nemen. Er is toch heus verschil tussen een wegkijker en een moordenaar. Maar ze doet nog iets meer met haar benadering. Ze passeert met volle vaart de zogenaamd progressieve tweedeling van ‘daders’ en ‘slachtoffers’. Daders, die altijd fout zijn en slachtoffers, die altijd uitblinken in onschuldige voortreffelijkheid. In haar wereldbeeld komen niet veel onschuldige volgelingen voor.
Kortom, wie niet in verzet komt tegen ontsporingen van zijn club, maakt vuile handen en heeft op zijn minst een smetje op zijn ziel. Zijn alle moslims nu medeschuldig aan Parijs? Nee, dat zijn ze niet maar onschuldig, nee, dat zijn ze ook niet.
Over de auteur
-
Managementboekenschrijver, leiderschapshistoricus en veranderkundige.
Werkt op dit moment aan drie projecten:
1. Onderzoek naar Leiderschap in veranderingsprocessen (met de Kring Andragologie en de UvA).
2. Intellectuele geschiedenis: Leiderschapsadviezen in de Westerse cultuur, van Homerus tot Johan Cruijff.
3. Het boek: ‘Wijvenstreken’, het politieke spel van vrouwen in organisaties.
Iemand die een misdadiger onderdak en steun biedt, is voor de wet net zo schuldig als de crimineel zelf, hoewel de strafmaat misschien zal verschillen. In het geval van Parijs en andere aanslagen door moslims in naam van hun godsdienst is het: “wie zwijgt stemt toe”