De vuile handen van Halbe
Oprecht leiderschap herkent men aan de vuile handen van de leider. Hoe schoner zij zijn, des te meer men zijn leiderschapskwaliteiten in twijfel moet trekken. Nu, met de vluchtelingenstromen, zien we het vraagstuk van de vuile handen keer op keer opspelen.
Afgelopen zaterdag was het weer raak, nu in een interview met Halbe Zijlstra in het AD. Hierin vertolkte hij de VVD-benadering van de asielzoekers, die we vooral met antireclame en minimale voorzieningen moeten ontmoedigen om naar Nederland te komen. Zijn handen waren behoorlijk smerig.
Wat we bij Zijlstra zien–ik laat zijn domme opmerkingen over lichaamscorrecties even voor wat ze zijn- is het politieke dilemma van elke politicus als het er serieus om spant. Dit dilemma is een kleine honderd jaar beschreven door de grote denker Max Weber in een verhandeling ‘Politiek als beroep’. Of we nu Merkel de barmhartigheid horen prediken, Wilders woest zien worden of van Zijlstra lezen dat hij de aantrekkingskracht van ons land wil verminderen, wat hen bindt is het dilemma van Weber.
Wat we bij Zijlstra zien, is het politieke dilemma
van elke politicus als het er serieus om spant.
In zijn boekje onderscheidt Weber twee vormen van ethiek: de gezindheidsethiek en verantwoordelijkheidsethiek. Een tweetal begrippen dat tot het basisrepertoire van iedere (aankomende) leider zou moeten behoren.
Gezindheidsethiek, zo stelt Weber, wil zeggen dat je je in je daden en besluiten door principes laat leiden. Hij verwijst naar godsdienstige principes maar dat hoeft niet per se. Ook barmhartigheid en medemenselijkheid zijn principes. De principiële politicus wil vooral hieraan trouw blijven en beslist geen vuile handen maken.
De verantwoordelijkheidsethiek echter benadrukt vooral de gevolgen van de daden en besluiten: wie worden er waar en wanneer beter of juist slechter van? De verantwoordelijkheidspoliticus kwelt zich met deze vragen.
Wat moet de politicus nu doen als het om wezenlijke zaken gaat: moet hij trouw blijven aan zijn principes of besluiten nemen in het licht van de gevolgen? Als het om asielzoekers gaat: laat hij zich leiden door het principe van een warm welkom of door de gevaren van een ineen stortende verzorgingsstaat of verdergaande islamisering?
Maar ja, principiële politiek kan kwalijke gevolgen hebben. Een politiek zonder principes trouwens ook, omdat die snel in opportunisme en nikserigheid ontaardt.
Hier sprak een leider met steentjes in zijn schoen
en met vuiligheid aan zijn handen.
Weber zelf heeft het niet zo op met die ethiek van principes. Hij vindt het maar romantisch gezever van windbuilen, die al het mooie van de wereld willen, maar die, als het spaak loopt, anderen de schuld geven en de nare gevolgen ook nog eens hun kant opschuiven.
Hoewel hij principiële ethiek niet overboord gooit, heeft hij een voorkeur voor de politicus die over de gevolgen van zijn beleid nadenkt. Maar uiteindelijk, stelt hij, moet de politicus toch beide doen: principes én gevolgen afwegen, en net zo lang wegen tot hij kan zeggen: hier sta ik, ik kan niet anders, volg mij. Kijk, zo maak je vuile handen. Zo toon je leiderschap.
Zijlstra sprak in het interview vol empathie over vluchtelingen. Hij begreep ze volledig. Maar ja, de gevolgen… die verdomde gevolgen. Hij koos… en niet voor de barmhartigheid.
Hier sprak een leider met steentjes in zijn schoen en met vuiligheid aan zijn handen.
Over de auteur
-
Managementboekenschrijver, leiderschapshistoricus en veranderkundige.
Werkt op dit moment aan drie projecten:
1. Onderzoek naar Leiderschap in veranderingsprocessen (met de Kring Andragologie en de UvA).
2. Intellectuele geschiedenis: Leiderschapsadviezen in de Westerse cultuur, van Homerus tot Johan Cruijff.
3. Het boek: ‘Wijvenstreken’, het politieke spel van vrouwen in organisaties.
Vooral die laatste zin….. “Hier sprak een leider met steentjes in zijn schoen en met vuiligheid aan zijn handen.”. Een leider, in mijn ogen, doet waar hij voor staat en laat soms principes vare als het gaat om zaken voor elkaar te krijgen. Daarbij spelen doorgaans politiek en religie weinig tot geen rol in.
Als je het haalbaarheidsratio van voorbije drie kabinetten neemt komen wij tot de ontluisterende conclusie dat zij de burger miljarden aan schade hebben berokkend, geen van de betrokkenen er op is aangesproken, sterker, hebben puissante en riante plekjes ‘gekregen’.
Halbe acht zijn tijd gekomen om post Rutte te kunnen gaan cashen want wat de burger inmiddels wel weet is dat de politicus niet aan en denkt, niet om hen maalt, dat heeft Rutte onomwonden met zijn ‘participatiemaatschappij’ getoond.
Immers, u moet vooral goed voor uzelf zorgen, weten dat de overheid dit steeds minder zal doen, wij zullen de regelgeving een meer wurgend effect mee geven en noemen dit ‘klip en Klaar’, in ‘Jip en Jannekes taal…’ een parlementaire democratie.
De Rol van Zwalbe Kwijlstra? Wilt u dit echt weten? Verderfelijk en verfoeilijk maar bovenal op zijn zachtst egocentrisch.
Halbe Zijlstra,
Ik vergelijk hem altijd met een fanatieke moslim, Hij lacht je vriendelijke toe, maar als je hem de rug toekeert spuugt Hij op de grond